O, mazideki İstanbul’u atiye taşıdı. Orhan Veli’nin gözleri kapalı dinlediği İstanbul’u, devrin halkını ve Süleyman Efendileri, Ara Güler’in fotoğraflarında bulurduk.
“Milletin kokusunu aldım. O benim zenginliğim işte.”
Ara Güler
“İstanbul’un Gözü” olarak anılan usta fotoğrafçı Ara Güler’in aziz hatırasına,
İstanbul’un Beyoğlu semtinde 1928 yılında dünyaya gelen dünyaca ünlü Türk foto muhabiri Ara Güler 90 yaşında hayata gözlerini yumdu. Ara Güler, lise yıllarında sinema sektöründe çalışırken bir yandan da Muhsin Ertuğrul’un tiyatro kursuna başlamıştı. O yıllarda rejisör veya oyun yazarı olmak istiyordu. İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi’nde okuduğu yıllarda ise Yeni Türkiye Gazetesi’nde gazeteciliğe başladı. Babasının armağanı olan fotoğraf makinesi ile mesleğe başlayan usta fotoğrafçı yıllar geçtikçe ortaya koyduğu eserleri ile büyük bir dikkat çekti.
Kendisini fotoğraf sanatçısı değil, foto muhabiri olarak tanımlayan Ara Güler, fotoğrafı gerçeklik olarak görür. Fotoğrafların, insanların hayatlarını anmalarını sağlaması gerektiğine inanır ve fotoğrafın resmi bir belge olduğunu belirtirdi. Bir programda söylediği “Fotoğraf çeken adamlar, televizyoncular, kameramanlar bütün bunlar otomatikman bir şeyi belgeliyoruz. Devrimizin bilmeden tarihini yazan adamlarız biz.” sözleriyle de bu düşüncesini destekler. Fotoğraflar onun için, anı olduğu gibi yansıtır ve üzerinde oynama yapıldığında artık gerçeklikten uzaklaşırdı. Bu yüzden fotoğrafların gerçekleri söylediğini ama fotoğraf sanatıyla yalan söylenebileceğini düşünür ve fotoğraf sanatına itibar etmezdi.
O, mazideki İstanbul’u atiye taşıdı. Orhan Veli’nin gözleri kapalı dinlediği İstanbul’u, devrin halkını ve Süleyman Efendileri, Ara Güler’in fotoğraflarında bulurduk. Sait Faik hikâyelerinde karşımıza çıkan bugün unutulmaya yüz tutmuş mahalle ve kahvehane kültürünü, İstanbul’un balıkçılarını onun gözlerinden gördük.
Ara Güler, dünyanın en iyi fotoğrafçılarındandı. İstanbul ve Anadolu’yu fotoğraflamanın yanı sıra dünyaya açılmış bir fotoğrafçı olan Ara Güler daha genç yaşlardan itibaren önemli çalışmalarda yer aldı. 1958’de Time-Life, Paris-Match ve Der Stern dergilerinde Yakın Doğu foto muhabirliği görevini üstlendi. 1961’de Hayat Dergisi’nde fotoğraf bölüm şefi olarak çalışmaya başladı. Birçok dergi ve gazetede önemli görevler yaptı. Yeni Gine, Hindistan, Pakistan, Kazakistan ve İran gibi ülkelere fotoğraf görevleri için seyahat etti. Çalışmaları ile önemli övgü ve ödüllere sahip oldu. 1962’de Almanya’da sadece beş kişiye verilen “Master of Leica” unvanını kazandı. Beş yıl sonra Japonya’da “Photography of the World” antolojisinde Richard Avedon ile birlikte bir dizi fotoğrafı yayınlandı. Dünyanın birçok kentinde fotoğrafları, albümleri sergilendi. 1979’da Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin foto muhabirliği dalında birincilik ödülü, 2000’de Fransa Légion d'honneur nişanı ve 2005’de Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Kültür Sanat Büyük Ödülü gibi birçok ödül kazandı. Güler ayrıca Fotoğraflar, Ara Güler’in Sinemacıları, Sinan (Architect of Soliman the Magnificient), Bir Devir Böyle Geçti, Kalanlara Selam Olsun, Ara Güler: Fotoğraflar gibi birçok kitap hazırlamıştır. Hakkında İstanbul'un Gözü, Der Fotograf Istanbuls Ara Güler adlı belgeseller yayınlandı. Ağustos 2018’de fotoğrafçının kişisel eşyaları, fotoğraf makineleri, basın kartları ve koleksiyonlarının ücretsiz olarak sergilediği “Ara Güler Müzesi” Şişli’de açıldı.
Fotoğrafın efsane ismi Ara Güler, hem Türkiye’de hem de dünyada önemli isimlerin portreleri için deklanşöre basmıştır. Churchill’den Salvador Dali’ye, Bertrand Russell’dan Indira Gandhi’ye, Pablo Picasso’dan Alfred Hitchcock’a kadar birçok ismin fotoğrafını çekmiştir. Edebiyatımızın önemli isimlerinden Muhsin Ertuğrul, Orhan Kemal, Nazım Hikmet, Orhan Veli Kanık, Âşık Veysel, Orhan Pamuk gibi birçok isim onun çektiği portrelerdeki hâlleri ile hafızamıza kazınmıştır.
Büyük sanatkâr Ara Güler, fotoğrafları ile çağları aşarken dünya gerçeklerini yüzümüze birer fotoğraf karesi olarak vuruyor. Hem de her fotoğraf karesi gerçekliğinden kopmadan birer sanat eserine dönüşüyor. Türkiye’de fotoğrafçılığın çığır açıcı isimlerinden biri olan Ara Güler, yeri doldurulamaz bir isim olacaktır. Ruhu şad olsun.
Gülsüm Kuş